Moeite met leren? Ontdek de 6 bouwstenen voor een stevig leerfundament!

Elke ouder droomt ervan: een kind dat vol zelfvertrouwen naar school gaat, lekker in zijn vel zit, goed kan bewegen, zich moeiteloos kan concentreren tijdens de les, sociaal vaardig is en zonder leerproblemen goed meekomt op de basisschool. Maar wat als de ontwikkeling van je kind niet vanzelfsprekend verloopt en je kind uit balans raakt? Er kunnen dan leerachterstanden en andere problemen ontstaan die het schoolplezier en de resultaten beïnvloeden. Leren begint bij een goed fundament!  In deze blog ontdek je welke essentiële bouwstenen voor leren voldoende ontwikkeld moeten zijn om tot leren te kunnen komen. Ik vertel je wat je als ouder en/of leerkracht kunt doen om je kind een stevige basis mee te geven, zodat het met meer succes en plezier naar school kan gaan.

De 6 essentiële bouwstenen voor een goede ontwikkeling en succesvol leren

Om te begrijpen waarom een kind op de basisschool moeite kan hebben met leren, is het belangrijk om te kijken naar de fundamentele bouwstenen voor leren die al vanaf de babytijd worden gelegd.
Het fundament moet namelijk heel stevig zijn om in groep 3 te kunnen starten met leren!

Zie het als de basis van een huis: als het fundament niet goed gelegd wordt, kan de rest van de constructie instabiel worden en zal het huis een keer instorten. Zo is het ook met het leerfundament: Als één van de bouwstenen ontbreekt of niet goed ontwikkeld is, raakt het kind uit balans en kan het moeite krijgen met leren rekenen, lezen, schrijven en/of spellen.

Hieronder bespreek ik de zes bouwstenen die nodig zijn voor een goede ontwikkeling en samen een stevig leerfundament vormen.

1. Reflexen: De eerste stap naar een stevig leerfundament

De ontwikkeling van je kind begint al in de baarmoeder, met de reflexen. Deze automatische reacties zijn essentieel voor de groei van je kind, de ontwikkeling van spieren en evenwicht, en zelfs voor de geboorte zelf. Voorbeelden zijn de zuig- of de grijpreflex.

Naarmate een kind ouder wordt, integreren deze primitieve reflexen en maken ze plaats voor meer bewuste bewegingen en vaardigheden. Een goede integratie van deze vroege reflexen is cruciaal voor latere ontwikkelingen, zoals het logisch nadenken, stil kunnen zitten in de klas, het leren lezen en het verwerken van informatie op papier of een scherm (visuele verwerking).

Wanneer reflexen niet goed geïntegreerd zijn, kan dit onrust, concentratieproblemen en moeite met bepaalde leeractiviteiten veroorzaken. Als ouder kun je de natuurlijke bewegingsdrang van je baby en jonge kind stimuleren met gerichte bewegingsoefeningen, wat helpt bij deze integratie.

2. Sensorische Ontwikkeling: De basis van waarnemen en begrijpen

Een kind ontwikkelt zich door te bewegen, te handelen en zijn omgeving waar te nemen via zijn zintuigen: de oren, ogen, neus, mond en handen. Maar ook via de huid, het evenwichtsorgaan en de spieren (proprioceptie). Sensorische ontwikkeling is het proces waarbij een kind leert de informatie die via deze zintuigen binnenkomt te verwerken en te interpreteren, waardoor het de wereld om zich heen steeds beter begrijpt.

Een goede sensorische integratie is essentieel voor alle leerprocessen. Als een kind bijvoorbeeld moeite heeft met het verwerken van auditieve prikkels (geluiden), kan dit leiden tot concentratieproblemen en moeite met het volgen van instructies. Ook een over- of ondergevoeligheid voor tastprikkels kan het leren beïnvloeden. Door je kind met verschillende soorten speelgoed te laten spelen (zoals hout, stof, klei, zand, … ) en ervaringen op te laten doen met verschillende geluiden en bewegingen, ondersteun je een gezonde sensorische ontwikkeling.

3. Psychomotoriek: De samenwerking tussen bewegen en denken

Psychomotoriek omvat de nauwe wisselwerking tussen onze psychische (cognitieve en emotionele) processen en onze motorische vaardigheden. We ‘bedenken’ een beweging (psyche) en voeren deze uit (motoriek). Het is belangrijk dat het lichaam en brein goed samenwerken, zodat het kind in balans is en zich kan ontwikkelen op motorisch, cognitief en sociaal-emotioneel gebied.

Als de psychomotorische ontwikkeling niet goed wordt doorlopen, kunnen er problemen ontstaan bij het leren lezen, rekenen, schrijven, spellen, de begripsvorming en zelfs het gedrag. Denk aan kinderen die moeite hebben met de pengreep (fijne motoriek) wat het schrijven belemmert, of kinderen die onrustig zijn en zich moeilijk kunnen concentreren (grove motoriek en aandacht). Beweging en spel zijn hierbij sleutelwoorden om de samenwerking tussen lichaam en brein te versterken.

4. Grove en Fijne motoriek: Beweging als fundament voor verdere ontwikkeling en leren

De motorische ontwikkeling begint vanuit de reflexen en ontwikkelt zich verder door beweging. Grove motoriek omvat grote bewegingen zoals kruipen, lopen, rennen en springen. Fijne motoriek betreft de kleinere, meer precieze bewegingen van handen en vingers, zoals knippen, tekenen en schrijven. Een goede ontwikkeling van beide is superbelangrijk.

Door je kind veel te laten bewegen en buiten te laten spelen, doet het allerlei bewegingservaringen op die niet alleen de spieren versterken, maar ook de visuele en auditieve waarneming en de tastzin verder ontwikkelen. Deze zintuiglijke ervaringen zijn weer essentieel voor het leren praten en het begrijpen van de wereld om hen heen. Een achterstand in de motorische ontwikkeling kan indirect leiden tot moeite met leren en concentratieproblemen.

5. Visuele en Auditieve vaardigheden: Meer dan alleen goed zien en horen

Vaak wordt gedacht dat als een kind scherp ziet en goed hoort, er geen problemen zijn met de visuele en auditieve vaardigheden. Dit is echter niet altijd het geval. De samenwerking tussen de ogen en de verwerking van wat we zien, evenals de verwerking van wat we horen, spelen een cruciale rol bij het leren lezen, rekenen, schrijven en spellen! Zelfs als je kind scherp ziet, kan het moeite hebben met bijvoorbeeld oogvolgbewegingen, wat het lezen traag en vermoeiend kan maken en hoofdpijn tot gevolg kan hebben. We spreken dan van een verborgen visueel probleem.

Op auditief gebied kan een kind bijvoorbeeld last hebben van vocht achter de oren of een trage auditieve verwerkingssnelheid, waardoor het klanken en woorden niet goed onderscheidt of onthoudt. Dit kan leiden tot problemen met spelling (schrijft pak in plaats van park) en het begrijpen van gesproken instructies.

Daarom is het bij leerproblemen belangrijk om ook eens ‘door een andere bril te kijken’ en de ogen en het gehoor goed te laten screenen.

6. Werkgeheugen: De tijdelijke opslagplaats voor informatie tijdens het leren

Het werkgeheugen is als een tijdelijke notitieblokje in de hersenen, waar we informatie vasthouden en bewerken om taken uit te voeren. Het valt onder de executieve functies van het brein en is essentieel voor vrijwel alle dagelijkse activiteiten, zeker tijdens het leren. Kinderen met een minder goed ontwikkeld werkgeheugen hebben vaak moeite met het afronden van taken, maken slordigheidsfoutjes, kunnen instructies of tussenstappen moeilijk onthouden en zijn snel afgeleid. Ze zijn het begin van de zin bijvoorbeeld al vergeten tegen de tijd dat ze het einde daarvan lezen. Een sterk werkgeheugen is een cruciale bouwsteen voor leren en kan worden ondersteund door gerichte oefeningen en strategieën.

Dit kun je doen om de basis voor het leren te versterken!

Als ouder of leerkracht speel je een hele belangrijke rol in het versterken van de basis voor leren. Het is belangrijk oog te hebben voor de onderliggende ontwikkelingsgebieden en de samenhang daartussen te begrijpen, zodat we kunnen signaleren waar het kind blokkades ervaart, die weer invloed kunnen hebben op het leren. Door alert te zijn op deze mogelijke signalen van leerproblemen en ontwikkelingsachterstanden, kun je tijdig actie ondernemen.

Duik voor een mogelijke oorzaak van de leerproblemen dus eens in het fundament!

Een belangrijke stap is het stimuleren van een actieve levensstijl: moedig je kind aan om veel buiten te spelen en biedt speelgoed van verschillende materialen aan! Dit is goud waard voor de ontwikkeling van hand- en voetreflexen, de zintuiglijke ontwikkeling (ook de ogen en oren!) en de motoriek. Daarnaast dragen een goede nachtrust, voldoende beweging, een gezond eetpatroon en zo min mogelijk stress bij aan het verbeteren van je geheugen.

Overweeg bij aanhoudende leerproblemen om in overleg met de leerkracht professionele hulp te zoeken. Bijvoorbeeld bij een specialist in leerproblemen of een kinderfysiotherapeut die de onderliggende bouwstenen kan onderzoeken en gerichte adviezen kan geven. Door samen te werken aan een stevig fundament help je je kind om met meer plezier en zelfvertrouwen naar school te kunnen gaan!

Wil je op de hoogte blijven en af en toe tips, kennis en vaardigheden ontvangen?
Schrijf je dan in voor mijn nieuwsbrief, waarin ik je 6x per jaar zal inspireren en motiveren rondom de leerontwikkeling van je kind of de kinderen in je klas. Echt, er is zóveel méér mogelijk als het gaat om leerbegeleiding aan kinderen met leerproblemen! Ik vertel je daar graag meer over.

Meer lezen over hulp bij de leerproblemen van je kind.

Meld je hier aan voor de nieuwsbrief.

Of neem vrijblijvend contact met mij op, zodat we samen kunnen kijken wat Remedial Teaching voor jouw kind kan betekenen.